Inhoudsopgave

Inleiding

De tol

Het stadhuis

De drie pilaren

Vitae

Het admiraliteitshuis

1622 Blokhuis

Afsluiting

Inleiding

In dit verslag behandelen we 6 kunstonderdelen die we verwerkt hebben in een route door Dokkum. Hieronder is een kaartje te zien van de route. De route begint bij de Zijl 1 waar zich het Blokhuis uit 1622 bevindt. Daarna kom je langs het mooie stadhuis van Dokkum. Verderop bevindt zich het Admiraliteitshuis wat het museum van Dokkum is. Daarna passeert de route de tol, en daarna de 3 pilaren. De route eindigt op de Markt waar het Vitae zich bevindt. Dit is de route in het kort beschreven. De route kan per fiets of te voet afgelegd worden, maar als je per fiets de route rijdt, ben je wel heel snel klaar.

Blokhuis 1622lifestyle

De route begint bij de blokhuizen waarin het winkeltje 1622lifestyle zich bevindt.

Dokkum kent een lange geschiedenis als de vestingstad in Noord-Friesland, waarin het Dokkumer Blokhuis een centrale rol speelt. Op de plek van het voormalige Blokhuis werd in 1622 een viertal huizen in renaissancestijl gebouwd met fraaie trapgevels. In het hoekpand zat vroeger de apotheek van Dokkum, waar verschillende apothekers hun ‘pillen hebben gedraaid’. Aan de zijgevel hing lange tijd een hertengewei en boven de deur een hertenkop, omdat het een opwekkende kracht zou hebben. Dit teken wordt door apothekers al sinds de middeleeuwen gebruikt. In de apotheek op de Zijl zijn oude receptenboeken gevonden, die nu bewaard worden in het streekarchief. Onder het monumentale pand bevindt zich ook nog steeds een restant van een forse, oudere kelder, die qua maat en vorm overeen komt met een middeleeuwse zaalstins, zoals van het oude Blokhuis dat hier ooit stond.

In dit zelfde pand bevindt zich tegenwoordig het winkeltje 1622lifesyle.

 Het gebouw is gemaakt van bakstenen met daarin ramen van glas. Ook is er gebruik gemaakt van beton, en de kozijnen zijn gemaakt van hout of van kunststof. Het gebouw heeft een gezellige uitstraling. De vorm van het gebouw verwijst niet echt naar de functie. Het heeft wel een ouderwetse uitstraling wat ook in het winkeltje voorkomt.

In het historische pand uit 1622 is altijd weer iets nieuws te vinden, iedere week wordt de collectie aangevuld met de nieuwste hebbedingen. Als je een cadeautje nodig hebt of gewoon even rond wil struinen, ben je altijd welkom. Dit seizoen heeft 1622 de leukste woondecoratie ingekocht, Riviera Maison, Riverdale en de altijd mooie Scandinavische merken als Bloomingville, Madam Stoltz en Ferm Living.

In het naastgelegen pandje in de Vlasstraat is de fashion boetiek 1622, waar de leukste merken zijn geselecteerd. Met een breed assortiment, voor zowel moeder als dochter.

Onze mening

Annemarieke: Ik vind het een heel mooi gebouw. Vooral de trapgevel vind ik heel mooi. Dit doet heel erg denken aan grachtenpanden. Ook de verdere afwerking aan de buitenkant laat het erg op vroeger lijken, wat ik heel leuk vind. Het winkeltje 1622lifestyle is een heel leuk winkeltje waar je leuke dingen kunt kopen. Over het algemeen ben ik hier heel positief over.

Tineke: Ik ben nog nooit in het winkeltje van dit gebouw geweest, maar ik zou er zeker graag een keer gaan kijken. Ik wist van te voren niet dat dit ook een historisch gebouw was. Toen bleek dat dit wel zo was, wou ik dit gebouw ook in onze kunstroute. Het is een supermooi oud huis vooral door de uitstraling. Als je er langs wandelt nodigen de ramen al uit om binnen te kijken. Ik vind het dak ook heel leuk met die trap vorm. En de entree is ook echt van vroeger, met die treden; echt mooi.

Stadhuis Dokkum

In het hart van Dokkum, op de Zijl, de vroegere zeesluis staat het stadhuis van Dokkum. Dit is het tweede onderdeel van onze route.  Het bouwen van dit gebouw is begonnen in 1607 en klaar in 1610. Op 3 september in 1607 besloot het stadsbestuur van Dokkum om het stadhuis te bouwen. Het Mockemahuis, gebouwd door metselaar en steenhouwer Jacob Lous uit Harlingen, wat er al stond, moest grondig verbouwd worden. Het stadhuis werd asymmetrisch gebouwd. De ingang zat bijvoorbeeld niet precies in het midden maar net iets daarnaast. De gevelsteen werd gemaakt van natuursteen. Voor 1717 stond er boven op de toren een achtkantige lantaarnspits, met daarbovenop een windvaan in de vorm van een schip. In 1717 werd deze vervangen door een grotere. hierdoor kwam er plaats voor een klokkenkoepel. In 1955 werd deze voorzien van een carillon, wat tegenwoordig door de week ieder half uur een vrolijk wijsje speelt. 

Het gebouw was in maniëristische stijl. Maniërisme betekend gekunsteldheid. Deze stijl werd in de 16de eeuw gebruikt. Tegenwoordig vinden we dit alleen nog maar terug in de groene kamer. Op donderdag 29 november 1610 werd het stadhuis in gebruik genomen. Het gebouw was rijkelijk versierd met beeldhouwwerk. In ongeveer het midden van de 18de eeuw werd het stadhuis te klein. De burgemeester besloot in 1756 om het pand wat naast het stadhuis stond te kopen. Tussen 1761 en 1762 werden deze gebouwen zo verbouwd dat de vloeren op de verschillende verdiepingen op elkaar aansloten. Ook het dak werd op dezelfde hoogte verplaatst. Daardoor werd het gebouw een soort mengelmoesje. Dit zou de reden geweest kunnen zijn van de grote verbouwing in 1835. Toen verdween namelijk al het maniëristische waarvoor in de plaats de classicistische bouwstijl kwam. De stijl werd heel sober. De rolgevel werd vervangen door een fronton met het beeld van Vrouwe Justitia wat was gemaakt door Jacob Lous.

In 1711 werd Daniël Reynes bij Berlijn geboren. In Zwolle maakte hij, in 1763, grote schilderijen voor het stadhuis in Dokkum. De schilderijen zijn geplaatst in de raadszaal, in een grenenhouten betimmering. Het eerste schilderij van de reeks verbeeldt de geschiedenis, de schilderkunst, de oudheid en de oceaan, die altijd een gevaar voor Dokkum is geweest. Het tweede laat de opkomst van het Christelijk geloof zien. Het derde schilderij laat de oorlogen zien. Ook zien we dat Dokkum protestants wordt. En het laatste schilderij verbeeld de bloei van Dokkum. Verder hangen er nog veel schilderijen van bijvoorbeeld Burmania en weer Daniël Reynes. De schilderijen beelden vooral de roem en de dapperheid van de Dokkumers uit. Tegenwoordig wordt er niet meer vergaderd in de burgemeester- en wethouders kamer. Dit gebeurt nu in het nieuwe gebouw van de gemeente, wat ernaast, erachter en in de Koningsstraat staat. Het gebouw behoort tot de rijksmonumenten.

Aan de vorm kun je niet zien wat voor functie het gebouw heeft, omdat er evengoed een museum of een winkel in kon zitten. Het gebouw is gemaakt van bakstenen, zoals een gewoon gebouw. Ook een kenmerk is dat je in de ramen ook decoratie ziet. Het gebouw heeft een uitstraling van macht, omdat het een groot gebouw is.

Onze mening

Annemarieke: Ik vind het stadhuis van Dokkum een heel mooi gebouw, omdat het zo mooi versierd is. Het is niet een doorsnee huis/gebouw. Ik vind de gevelsteen heel mooi. Ook de spijlen voor de ramen zorgen voor een mooi effect. Ik heb ooit een keer een bruiloft hier meegemaakt, en toen heb ik het gebouw dus ook van binnen gezien. Van binnen is het ook heel mooi ouderwets. Ik vind het altijd heel leuk dat op bepaalde tijden er een liedje gespeeld wordt met de klokken wat heel gezellig klinkt, vooral rondom kerst en de winter. Het is in ieder geval een echte eyecatcher.

Tineke: Ik vind het stadhuis een mooi oud gebouw want als je Dokkum binnen komt zie je het gebouw direct en het staat ook mooi in Dokkum. Ik vind de details van het gebouw ook heel mooi. Je kunt goed zien dat de architect goed heeft nagedacht over hoe het gebouw het mooiste staat in Dokkum. De toren vind ik ook een mooi detail die ook leuk opvalt. Dit gebouw vormt een prachtige locatie voor een bruiloft. Dat weet ik omdat familie hier hun huwelijk hebben gesloten.

Admiraliteitshuis

Het derde onderdeel uit onze kunstroute is het Admiraliteitshuis in Dokkum. Dit is wel 1 van de bekendste huizen in Dokkum. Het Admiraliteitshuis is een museum waarin allemaal voorwerpen en beelden uit de geschiedenis staan geëxposeerd. Ook zijn er in het Admiraliteitshuis allemaal exposities met bepaalde onderwerpen die worden getoond. Naast het museum ligt een prachtige binnentuin.

De vaste collectie van het museum bestaat uit oude archeologische opgravingen, oude gebruiksvoorwerpen, volkskunst, schilderijen en Fries aardewerk. Er is een uitgebreide Fries-zilvercollectie, waarvan een groot deel afkomstig is van goud- en zilversmeden uit Dokkum. Daarnaast bezit het museum een interessante collectie textiel, waaronder Friese kostuums, floddermutsen en merklappen.

We hebben een interview gehouden bij het Admiraliteitshuis, met Auke Eelkema. Van de antwoorden die we op onze vragen kregen hebben we een verslag gemaakt.

De Admiraliteit was vroeger wat men nu de marine noemt. De zeemacht van Nederland, met kantoren en zeeschepen voor bescherming op het land, op zee en bijvoorbeeld de handelsvloot. Tevens functioneerde het als een soort douanekantoor. Er waren 5 Admiraliteitscolleges in Nederland; De keuze viel in het noorden op Dokkum, wat toen nog een open verbinding met de zee had.

Door de ligging aan zee heeft men ervoor gekozen in Dokkum een Admiraliteit te vestigen. Er kwam een kleine scheepswerf voor onderhoud en reparatie van de schepen. Vanuit Dokkum werd ook met schepen veel handel gedreven. Eén gebouw van de Admiraliteit is overgebleven en gerestaureerd; het stamt uit 1618. In 1963 werd het gebouw in gebruik genomen als een museum.

Het gebouw werd een museum omdat het op dat moment geen functie had en een oud gebouw is een mooi onderkomen voor een museum.

Het museum is niet echt gericht op het zeevaartverleden van de stad, maar het probeert de cultuur en de historische geschiedenis van Dokkum en omstreken in herinnering te houden en te laten zien. Bovendien organiseert men diverse wisselexposities over uiteenlopende onderwerpen.

In het museum zijn hele mooie en oude zilveren voorwerpen te zien. Maar ook gebruiksvoorwerpen van vroeger, oud textiel, vondsten uit de bodem enzovoort. Bovendien wordt er veel aandacht besteed aan Bonifatius in een apart gebouw. Het Admiraliteitshuis staat bekend om zijn bijzondere zilvercollectie, textielcollectie, ook om de wisselexposities.

Een paar bijzondere voorwerpen uit Dokkum en omstreken zijn bijvoorbeeld een zilveren schaaltje (tazza genoemd) met daarin verwerkt schildpadpantser uit ca. 1600, aardewerk uit de voormalige aardewerkfabriek uit Dokkum, merklap van een Dokkumer burgemeester dochter uit 1761, een groot poppenhuis van een nog bestaand huis in Dokkum, een muntschat gevonden uit de bodem, en ga zo maar door.

Het Admiraliteitshuis heeft opzich niets met de Admiraliteitsdagen te maken. De Admiraliteitsdagen zijn een cultureel en sportief evenement wat georganiseerd wordt door de Dokkumer middenstand voor “Dokkum-promotie”. Het admiraliteitshuis kan wel een onderdeel zijn van het evenement door speciale activiteiten.

Of het museum ook iets met Fryslân culturele hoofdstad in 2018 gaat doen is nog niet bekend dus daar kunnen we kort over zijn.

Onze mening

Annemarieke: Ik vind het een heel leuk en interessant museum, omdat het over de historie van deze omgeving gaat. Dit zorgt ervoor dat het je meer aanspreekt. Ik vind het interessant om meer over de geschiedenis van het Admiraliteitshuis te weten te komen. Ook de tuin achter het gebouw vind ik heel mooi. Ik vind het leuk dat er steeds verschillende exposities zijn.

 Tineke: Voordat ik dit verslag maakte had ik dit museum wel eens gezien, maar ik had nooit bedacht dat dit het Admiraliteitshuis was. Ik vind het gebouw heel mooi ingericht en het geeft een goed beeld van de geschiedenis van Friesland. Ik dacht eerst dat dit gebouw iets te maken had met de admiraliteitsdagen maar ik ben er achter gekomen dat dit niet echt het geval is. Ik vind dit museum zeker een bezoekje waard. Ook vind ik de tuin van dit museum heel erg mooi. Ik had nooit geweten dat achter dit gebouw een zo’n mooie tuin was.

De Tol in Dokkum

De tol is nummer 4 uit onze route. De tol staat naast de Waag in de Waagstraat. Het staat op het midden van een klein soort pleintje tussen al de winkels. De kunstenaar van dit standbeeld is Hilda Kanselaar. De tol is gebouwd in het jaar 1998 van het materiaal graniet.

In 1754 kwam het huidige waaggebouw op de Grote Breedstraat. In Dokkum was de Waag het gebouw waar veel werd gehandeld. Op de voorgevel van de Waag staat ‘weegt en waakt’. Dit betekende dat de Waag 2 functies had: als eerste het wegen en verhandelen van goederen. Als tweede was de Waag ook een onderdak voor de stadswacht. Op de bovenverdieping bevond zich namelijk het officiersverblijf. Ook werd er in dit gebouw tol geheven. Alle mensen die langs dit gebouw kwamen moesten tol betalen. Doordat er in de loop van de tijd heel veel gespecialiseerde markten verloren gingen, verloor het gebouw haar functie. Tegenwoordig heeft het gebouw een functie als gezellig, middeleeuws restaurant met de naam: ‘Eethuis de Weagh’. De tol is dus eigenlijk het symbool voor de bruisende welvaart. Ook is de tol een symbool voor de kinderen van vroeger die op dat plein speelden. Zij speelden namelijk veel met tollen. Maar de tol staat niet rechtop: hij staat scheef. Dit symboliseert de tot stil gekomen beweging. Rond de huidige tol bruiste het vroeger van de activiteiten die nu zijn stilgevallen.

De tol is geplaatst in het kader van het project voor kunst: verborgen verleden. Dit is na aanleiding van het opnieuw inrichten van de Dokkumer binnenstad. De tol is een sculptuur. Een sculptuur is een beeld wat driedimensionaal is. Voor het maken van de tol is het in 3 afzonderlijke mallen gegoten. Deze 3 onderdelen zijn naar Dokkum vervoerd en daar in elkaar gezet.

 Op het deksel van de tol staat: ‘Dokkummerbrunoon’. Een brunoon is de eerste munt die met zekerheid is geslagen in Dokkum door Bruno III en Egbert I omstreeks 1040. Deze munten zijn gebruikt als betaalmiddel met de handel en de tolheffing die gebeurde in de Waag ernaast.

De tol is een kunstwerk in het thema historie, nijverheid en sport. De status van de tol is permanent. Dit betekent dat dit standbeeld voor lange tijd hier zal staan. De tol is een publiek standbeeld, want het staat natuurlijk in het midden van het plein.

Het kunstwerk lijkt heel erg op de echte tol. Het is dus best wel realistisch. Het is natuurlijk wel geabstraheerd want het is niet het echte voorwerp. Het beeld is 3D. Het beeld is geassembleerd 0mdat er eerst onderdelen zijn gemaakt die daarna op de locatie in elkaar zijn gezet. Het beeld is gebruikt om een verhaal over te brengen, dus een anekdote.

Onze mening

Annemarieke: Ik vind de tol een apart beeld, omdat je op het eerste gezicht niet echt kunt zeggen dat het een tol is. (ik zag het in ieder geval niet meteen). Ik vind het wel bijpassend bij de Waag wat ernaast staat, omdat dat natuurlijk gaat over het tol betalen. Ik vind de ingekerfde figuren heel mooi gemaakt. Het beeld valt wel erg op omdat het midden op een pleintje staat, en het is best groot.

Tineke: Ik vind de tol een mooi beeld, maar je ziet niet direct waar het over gaat. Ik wist namelijk, voordat ik dit verslag maakte niet waar het beeld over ging. Nu weet ik het wel. Ik vind het beeld wel een mooie uitbeelding van wat er is gebeurt in de geschiedenis rond deze plek. Ook is het een leuke ‘speeltoestel’ om op te klimmen en een foto naast dit beeld is ook altijd leuk voor toeristen. Het beeld valt mooi op en als je er langs loopt zie je de tol duidelijk staan.

 De 3 pilaren

De 3 pilaren in Dokkum zijn het 5e onderdeel in onze kunstroute. De 3 pilaren staan in de grote Breedstraat in Dokkum. De kunstenaars van deze beelden zijn Hilda Kanselaar & Rijna Makkinga. Ook deze beelden staan in het midden van een pleintje tussen de winkels in de winkelstraat. Net als de Tol zijn de drie Pilaren gebouwd in het jaar 1998.

Ook dit kunstwerk is uitgevoerd in het kader van het stadsvernieuwingsprogramma. Op deze plek moest iets komen om het verkeer een beetje tegen te houden. Dat werden dus de drie pilaren. Deze prachtige drie pilaren verwijzen naar vroeger toen Dokkum een hele welvarende handelsstad was.

Het zijn 3 pilaren gemaakt van Beton versiert met allemaal kleine mozaïek tegeltjes in verschillende kleuren. De hoofdkleur die het meest voorkomt is donkerblauw. Maar ook rood zie je vaak terug komen. Boven op de pilaren staan 3 verschillende potten/ vazen die bedekt zijn met bladgoud.

Het kunstwerk is 3D.

Onze mening

Annemarieke: Ik vind het hele mooie pilaren, die goed opvallen. Vooral de verschillende leuke kleurtjes zijn lekker vrolijk. Het vrolijkt de stad zeker op. Ik vind het ook heel knap hoe de makers van dit beeld al die tegeltjes zo mooi op de pilaren hebben gemaakt. En de gouden vazen bovenop de pilaren geven het een duur/rijk effect. Ook zeker weer een eyecatcher.

Tineke: Ik heb deze beelden al heel vaak gezien in Dokkum en daarom wou ik ze in onze kunstroute doen. Ik vind het hele mooie beelden door het mooie mozaïek om het beeld heen. Ik vind dit heel mooi gemaakt. Ook de gouden kannen bovenop de pilaren vind ik heel mooi. Het is zeker iets wat Dokkum opfleurt, wat ook het doel was. Ik wist niet dat ze ook bedoelt waren om het verkeer tegen te houden. Ik vind dit het mooiste onderdeel uit onze kunstroute.